Otaczający nas mozai­kowy kra­jo­braz, zło­żony z wielu typów środo­wisk, jest cha­rak­te­ry­styczny dla sil­nie prze­kształ­co­nego przez czło­wieka obszaru Wzgórz Łomnic­kich. Niegdyś teren ten pora­stała zwarta pusz­cza, jed­nak obec­nie lasy zaj­mują jedy­nie nie­wiel­kie powierzch­nie, głów­nie w miej­scach trud­nych do zago­spo­da­ro­wa­nia. Takie kępy leśne, oto­czone są łąkami, pastwi­skami, polami upraw­nymi lub ugo­rami nazy­wamy wyspami leśnymi. Zalicza się do nich więk­sze płaty lasów o powierzchni kil­ku­na­stu hek­ta­rów, nie­wiel­kie śród­polne zadrze­wie­nia i zaro­śla oraz wąskie pasy drzew towa­rzy­szące poto­kom. Takie układy są nie­zwy­kle ważne dla tych gatun­ków, dla któ­rych las jest typo­wym miej­scem życia. W takich miej­scach rosną rzad­kie i chro­nione gatunki roślin. Do naj­czę­ściej spo­ty­ka­nych należą kon­wa­lia majowa (fot. 1) oraz kopyt­nik pospo­lity (fot. 2), wytwa­rza­jący nie­po­zorne, ukryte zwy­kle w opa­dłych liściach kwiaty. Na śródle­śnych, ocie­nio­nych skał­kach nie­rzadko spo­tkamy płaty paprotki zwy­czaj­nej (fot. 3). Z powodu prze­kształ­ce­nia odpo­wied­nich sie­dlisk znacz­nie rza­dziej możemy obser­wo­wać marzankę wonną czylilię zło­to­głów (fot. 4). Wyspy leśne cechuje rów­nież duże bogac­two zwie­rząt, szcze­gól­nie gatun­ków pre­fe­ru­ją­cych skraj lasu. Możemy spo­tkać tutaj bor­suka i kunę domową, wyko­rzy­stu­jącą jako schro­nie­nia szcze­liny skalne. Duża liczeb­ność gry­zoni, szcze­gól­nie w okre­sie jesien­nym, przy­ciąga wyspe­cja­li­zo­wane w polo­wa­niu na nie dra­pież­niki - lisa i łasicę. Spośród pta­ków czę­sto możemy spo­tkać trzna­dle, świer­gotki drzewne i pier­wiosnki. Z zadrze­wie­niami zwią­zane są rów­nieżgąsio­rek i sro­kosz. Oba te gatunki dzierzb two­rzą cha­rak­te­ry­styczne spi­żar­nie, nakłu­wa­jąc swoje ofiary na kolce krze­wów. W przy­padku gąsiorka są to różne gatunki owa­dów, zaś sro­kosz może zabi­jać i maga­zy­no­wać w ten spo­sób rów­nież drobne gry­zo­nie i ptaki. Ze względu na nie­wielką powierzch­nię, wyspy leśne są w dużym stop­niu podatne na wpływy zewnętrzne. Dotyczy to zarówno róż­no­rod­no­ści gatun­ko­wej, jak i warun­ków mikro­kli­ma­tycz­nych. Jedną z typo­wych cech wysp leśnych jest czę­ste wystę­po­wa­nie roślin i zwie­rząt cha­rak­te­ry­stycz­nych dla ota­cza­ją­cych sie­dlisk, szcze­gól­nie w stre­fie bez­po­śred­nio gra­ni­czą­cej z łąkami. W głębi lasu ilość gatun­ków łąkowych wyraź­nie maleje. Jednak jeśli wyspa jest nie­wielka, gatunki prze­cho­dzące z łąk mogą być pospo­lite na całej jej powierzchni. W zadrze­wie­niach poło­żo­nych w bli­skim sąsiedz­twie dróg, zabu­do­wań lub ogród­ków dział­ko­wych poja­wiają się czę­sto gatunki synan­tro­pijne.

Tekst: Remigiusz Pielech i Krzysztof Zając

Podziel się:

•